Klimaatconferentie COP 30 | Lisa Badum: "Vechten voor elke tiende graad is de enige optie"

Mevrouw Badum, toen president Luiz Inácio Lula da Silva de wereld uitnodigde naar Brazilië voor de VN-klimaatconferentie van 2022 in Sharm el-Sheikh, hoopte iedereen op een flinke impuls voor klimaatbescherming. Nu, tijdens de COP 30 in Belém, ligt de focus vooral op het levend houden van de klimaatonderhandelingen. Wat is er in de wereld gebeurd?

Klimaatconferenties worden al jaren in een uitdagende omgeving gehouden. De VS heeft zich voor de tweede keer teruggetrokken uit het Klimaatakkoord van Parijs. Autoritaire staten waren gastheer van de laatste paar wereldklimaatconferenties. Daarom worstelen we constant met de vraag wat er überhaupt mogelijk is. Dit jaar is het positief dat een ambitieuze democratie de conferentie organiseert. Brazilië neemt bosbescherming serieus en kan een positieve impact hebben op heel Latijns-Amerika. Het is negatief dat de Europese Unie niet aanwezig is in Belém als leidende kracht in het klimaatbeleid. Dit was ook te wijten aan ernstige fouten van de Duitse regering. Ik kan me zeker voorstellen dat er goede resoluties zullen komen over bosbescherming en een stappenplan voor de uitfasering van fossiele brandstoffen. Tot nu toe zie ik weinig vooruitgang op het gebied van klimaatfinanciering. Over het algemeen zal de opzet van de Wereldklimaatconferentie de komende jaren moeten veranderen, omdat het Klimaatakkoord van Parijs nu grotendeels is "onderhandeld". De uitvoering ervan vereist echter nog steeds multilaterale samenwerking. Klimaatconferenties zijn hiervoor het beste forum.

Klimaattoppen, ja – maar niet in de huidige traditionele vorm met maximaal 60.000 deelnemers?

Precies, klimaatconferenties zouden in de toekomst een sterkere focus moeten krijgen, omdat ze geen plek mogen zijn waar de fossiele-brandstoffenlobby en andere actoren die niets met de kwestie te maken hebben, samenkomen. Het is cruciaal dat mensen uit het Zuiden blijven deelnemen en dat activisten en politieke actoren wereldwijd kunnen netwerken. Ik vind de enorme hoeveelheid verschillende onderwerpen ook verwarrend. Een duidelijke focus op één thema dat door de hele conferentie loopt, zou wenselijk zijn. Voor mij is de wereldwijde uitfasering van fossiele brandstoffen prioriteit nummer één. Bovendien vereist het aanpakken van de aanzienlijke ongelijkheden in publieke en private ontwikkeling en klimaatfinanciering tussen geïndustrialiseerde, opkomende en ontwikkelingslanden een grotere betrokkenheid van andere VN-instellingen en de Wereldbank, die op dit gebied zelfs meer invloed hebben dan het Raamverdrag van de Verenigde Naties inzake klimaatverandering.

Op basis van de klimaatafspraken van landen, de zogenaamde NDC's, berekende het Klimaatsecretariaat dat de uitstoot tegen 2035 met ongeveer tien procent zou dalen. Dit is niet alleen onvoldoende – het is ook onduidelijk wanneer de wereldwijde piek in de uitstoot zal worden bereikt. Hoe staat het met de cruciale reductie van broeikasgassen?

Voor het eerst hebben we de limiet van 1,5 graad twaalf maanden lang gehandhaafd. Hoewel de wereldwijde _CO2- uitstoot dit jaar niet zal toenemen ten opzichte van vorig jaar, is de capaciteit van oceanen, bossen, veengebieden en andere vormen van landgebruik om _CO2 te absorberen dramatisch afgenomen. Dit onderstreept de cruciale link met natuurlijke klimaatbescherming, die ook duidelijk werd tijdens de COP van dit jaar, die zich richtte op bosbehoud. Vóór de klimaatconferenties was de wereld op weg naar vier graden opwarming. Zonder de inspanningen van klimaatdiplomatie zou de situatie veel nijpender zijn. Het is ook positief dat de Chinese uitstoot nu voor het eerst afneemt. Deze trend zal de komende jaren nog sterker worden dankzij de zonne-energiehausse. Desondanks stevenen we nog steeds af op een klimaatramp. Maar er is geen alternatief dan te blijven vechten voor elke tiende graad reductie.

Vorige week beloofden de milieuministers van de Europese Unie, een van de grootste uitstoters ter wereld, om _{de CO2} -uitstoot tegen 2035 met 66,25 tot 72,5 procent te verminderen. Wat is uw oordeel over dit besluit?

Dit is de eerste keer dat de EU een klimaatplan heeft ingediend met een streefdoel, een corridor, in plaats van een duidelijke doelstelling vast te stellen. De boodschap aan onze partnerlanden is overduidelijk: Europa kan en wil zich niet vastleggen. Dit is rampzalig en zal in Belém averechts uitpakken. Zo ziet leiderschap er niet uit. We hebben dit ook te danken aan bondskanselier Friedrich Merz. Met zijn opzettelijke blokkering van de doelstelling voor 2040 in september zette hij de sluizen open voor de talloze afzwakkingsmaatregelen waartoe de Milieuraad zo kort voor de COP 30 had besloten. De daaruit voortvloeiende diplomatieke en klimaatpolitieke schade zal ons nog lang achtervolgen. Als de bondskanselier het daarbij laat, zal deze schandelijke manoeuvre deel uitmaken van Merz' nalatenschap.

Welke rol speelde de Duitse minister van Milieu Carsten Schneider bij de totstandkoming van het Europese klimaatplan met de "corridor"?

Ik was persoonlijk niet betrokken bij de onderhandelingen, maar ik denk niet dat het hielp dat Duitsland de beslissing over de klimaatdoelstelling heeft uitgesteld. Ik waardeer Carsten Schneider voor zijn retoriek, maar waar staat hij in deze regering en waar kan hij zijn stempel drukken? Waar ligt eigenlijk de prioriteit van de SPD in de strijd tegen de klimaatcrisis?

Klimaatoptimisten wijzen op de snelle groei van hernieuwbare energiebronnen wereldwijd. Dit levert het klimaat echter weinig op zolang de verbranding van fossiele brandstoffen niet echt afneemt. Hoe kan dit worden bereikt?

Het Europese emissiehandelssysteem is een sprekend voorbeeld: kolencentrales zijn in de loop der tijd onrendabel geworden. En dat zal precies het lot zijn van kolencentrales in veel ontwikkelingslanden, zelfs die zonder _CO2 -beprijzing. Juist in deze landen dwingen de gevoeligheid voor verstoringen, de hoge kosten van het fossiele brandstofsysteem en de voortdurende stroomuitval en -reparaties steeds meer landen om hun aanpak te heroverwegen. Dit vereist uiteraard een intelligent, decentraal systeem als alternatief. Wat de olie- en gaslobby betreft, moeten de overheidssubsidies en -uitkeringen stoppen. We hebben ook een belasting nodig op overwinsten uit fossiele brandstoffen. Het mag niet langer winstgevend zijn om de mensheid te vervuilen en ziek te maken.

De Wereldklimaattop ging van start met de Wereldklimaattop. Daar werd het Tropisch Bosfonds (TFFF) gelanceerd als een nieuw instrument om de bescherming van tropische bossen te bevorderen met behulp van financiële markten. Wat vindt u van het nieuwe bosfonds?

Alles wat helpt om ontbossing te stoppen is zinvol. De geplande langetermijninvestering van de fondsen en de voorspelbaarheid voor de komende jaren zijn nieuwe en belangrijke benaderingen. We zien dat eerdere kortetermijnfinancieringsprogramma's voor bosbescherming niet de gewenste resultaten hebben opgeleverd. Het succes van het TFFF hangt natuurlijk af van de details van de opzet ervan – en van de garantie dat er voldoende middelen worden toegewezen. Deze middelen zouden uit Duitsland moeten komen, maar niet uitsluitend.